- Bosh sahifa
- Maslahatchi minbari
- Zamonaviy o‘zbek ayolining qiyofasi: tenglik, ishonch va qatʼiyat timsoli
Zamonaviy o‘zbek ayolining qiyofasi: tenglik, ishonch va qatʼiyat timsoli
Yangi O‘zbekistonni barpo
etish jarayonida ayollarga hurmat-ehtirom ko‘rsatish, ularning jamiyat
hayotidagi nufuzini oshirish, xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini
oshirish, salomatligini muhofaza qilish, intilish va tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash,
ularga munosib mehnat va yashash sharoitlarini yaratishga alohida eʼtibor
qaratilmoqda. Zero, yurtboshimiz taʼkidlaganidek, “Аyoli eʼzozlangan yurt
qudratli bo‘ladi”. Binobarin, ayolni eʼzozlash, xotin-qizlarga munosib g‘amxo‘rlik
ko‘rsatish xalqimizga xos yuksak fazilatlardan biridir.
O‘zbekiston texnik jihatdan tartibga solish agentligida
tizimda faoliyat yuritayotgan xotin-qizlarning mehnat huquqlarini himoya qilish
kafolatlarini kuchaytirish, ularning tadbirkorlik tashabbuslarini yanada qo‘llab-quvvatlash,
mehnat faoliyatini rag‘batlantirish ishlarini o‘rganish, amalga oshirilayotgan
ishlar muhokamasiga bag‘ishlangan "Zamonaviy o‘zbek ayoli portreti:
tenglik, ishonch va qatʼiyat timsoli" mavzusida maʼnaviy-maʼrifiy tadbir o‘tkazildi.
Tadbirda agentlik Markaziy apparati, tizim tashkilotlari xodimalari markaziy
studiyadan, tizim tashkilotlarining hududiy filiallarida faoliyat yuritayotgan
xotin-qizlar esa onlayn tarzda qatnashdilar.
Tadbirda Maʼnaviyat targ‘ibotchilar guruhi aʼzosi, O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi bo‘lim boshlig‘i, “Shuhrat medali” 2022-yilgi sohibasi, shoira Farog‘at Xudoyqulova, Xadichai Kubro ayol-qizlar islom bilim yurti direktori, falfasa fanlari bo‘yicha falsafa doktori Nozima Ibragimova, 2022-yilgi Zulfiya mukofoti sovrindori, ToshDShI talabasi Baxodirova Sevara ishtirok etishib, mavzu doirasida o‘z fikr-mulohazalarini bildirdilar.
Maʼlumki, Davlatimiz rahbari har qanday jamiyat va
davlatning qay darajada xalqparvar hamda adolatli ekani uning xotin-qizlarga bo‘lgan
munosabati va g‘amxo‘rligi bilan belgilanishini alohida taʼkidlab keladi.
Binobarin, so‘nggi paytlarda O‘zbekistonda xotin-qizlarning qonuniy huquq va
manfaatlarini taʼminlash, ularning har tomonlama faolligini oshirish Yangi O‘zbekiston
taraqqiyot strategiyasining muhim yo‘nalishlaridan biri sifatida belgilanib,
keng qamrovli islohotlar amalga oshirilmoqda. Tadbirda 2022-yil
mart oyining boshida bu sohada ikkita tarixiy farmon qabul qilingani ham
shundan dalolat beradi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining joriy yil 7-martda
qabul qilingan “Oila va xotin-qizlarni tizimli qo‘llab-quvvatlashga doir
ishlarni yanada jadallashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni
mamlakatimizda xotin-qizlarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ularning
jamiyatdagi o‘rni va nufuzini oshirish borasida tub burilish davri
boshlanganiga yorqin misol bo‘la olishi alohida qayd etildi.
Tadbirda oila,
xotin-qizlar va keksa avlod vakillari bilan ishlash tizimini yangi darajaga
olib chiqish, mahallalarni qo‘llab-quvvatlashni yanada takomillashtirish,
mahallabay ishlashga masʼul bo‘lgan shaxslar faoliyatini samarali tashkil etish
va o‘zaro hamkorligini taʼminlash maqsadida qabul qilingan O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining “Oila va xotin-qizlar bilan ishlash, mahalla va
nuroniylarni qo‘llab-quvvatlash tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi
Farmoni bilan O‘zbekistonda Oila va xotin-qizlar davlat qo‘mitasi, uning
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar va tuman (shahar) bo‘linmalari
tashkil etilishi esa xotin-qizlarning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya
qilish, ularning mamlakat ijtimoiy-siyosiy hayotidagi o‘rni va faolligini
oshirish, gender tenglik kafolatlarini taʼminlash, ilmiy faoliyatga keng jalb
qilishning taʼminlanishi uchun xizmat qilishi alohida taʼkidlandi.
Bosh direktor
maslahatchisi N.Mamadalieva hozirgi kunda har bir xotin-qiz demokratik jarayonlarning
kuzatuvchisi emas, balki faol va tashabbuskor ishtirokchisi bo‘lmog‘i
lozimligi, mamlakatimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligi yo‘lida mehnat
qilayotgan ayollarning fidokorona xizmatlarini qadrlash va ularning g‘oyalarini
qo‘llab-quvvatlash, o‘z sohalari rivojida samarali izlanishlar qilayotgan
xotin-qizlar doimiy diqqat-eʼtibordaligi, ayollarning erkaklar bilan
tengma-teng mehnat qilishi, ilm bilan shug‘ullanishi, yuqori lavozimlarni
egallab, o‘z qobiliyatini namoyon etishiga zamin yaratishga intilishini to‘laqonli
taʼminlash Аgentlik
rahbariyatining oldida turgan muhim vazifalardan biri ekanligini alohida
taʼkidladi.
Darhaqiqat, yurtimizda amalga oshirilayotgan davlat siyosati xotin-qizlarimizga chinakam baxtli yashashi, ularning huquq va erkinliklarini taʼminlash, intellektual va maʼnaviy yuksalishi, kasbiy hamda oilaviy majburiyatlarni hamohang tarzda bajarishi uchun keng imkoniyatlar yaratmoqda. Davlat hokimiyatining oliy organlarida, shuningdek, shahar, tuman hokimi, vazir, elchi kabi masʼuliyatli lavozimlarga ayollarning tayinlanayotgani ham ularga bo‘lgan ishonchning ortib borayotganidan dalolat beradi. Shu o‘rinda taʼkidlash joizki, bugungi kunda Аgentlik Markaziy apparati, 5ta tizim tashkiloti va viloyatlardagi 36ta hududiy filiallarida 420dan ortiq xotin-qizlar faoliyat yuritsalar, shulardan 1 ta fan doktori, professor, 2ta fan nomzodi, bir nafar «Shuhrat» medali, 1 nafar “Mo‘ʼtabar ayol” ko‘krak nishoni sohibi, 5 nafari doktorlik dissertatsiyasi ustida ilmiy-tadqiqot ishlarini olib bormoqdalar, 10dan ortiq xotin-qizlar oliy taʼlimning magistratura bosqichida taʼlim oladilar. Аgentlik tizimi jamoasining asosiy hissasi erkaklarga to‘g‘ri kelsa ham, tizim xotin-qizlarning 38 nafari boshqarma boshlig‘i o‘rinbosari, bo‘lim boshlig‘i, mudir va sertifikatlashtirish organlari rahbarlari hisoblanadi. Ular orasida 2021-yilda o‘tkazilgan “Yilning eng faol yosh xodimi” tanlovida viloyatlardan 3 nafar qiz viloyat bosqichi, tizim tashkilotlaridan 1 nafar qiz tizim tashkilotlari o‘rtasida respublika bosqichida sharafli o‘rinlarni egallagan. O‘zbekiston Standartlar instituti Matbuot kotibi esa taniqli shoira, O‘zbekiston Yozuvchilar Uyushmasi aʼzosi hisoblanadi. Аgentlik tizim tashkiloti hisoblangan O‘zbekiston Milliy metrologiya instituti ilmiy xodimi esa Innovatsion rivojlanish vazirligi tomonidan o‘tkazilgan yosh olimlarni chet elga stajirovkaga yuborish bo‘yicha o‘tkazilgan tanlovda g‘olib chiqib, Turkiyada stajirovkaga borish imkoniyatini qo‘lga kiritdi. Аgentlik Markaziy apparati va tizim tashkilotlarining Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududiy filiali xodimalarining ilmiy maqolalari yuqori impakt faktorga ega bo‘lgan xalqaro jurnallarda sohaning dolzarb masalalariga bag‘ishlangan ilmiy maqolalari eʼlon qilingan.
Аgentlik markaziy
apparati, uning tizim tashkilotlari va hududiy filiallarida o‘tkaziladigan ko‘plab
maʼnaviy-maʼrifiy tadbirlar asosiy mavzulari ham aynan xotin-qizlarni har
tomonlama qo‘llab quvvatlash, ularni rag‘batlantirish, erishayotgan yutuqlarini
keng ommalashtirishga bag‘ishlangandir. Joylarga amalga oshiriladigan xizmat
safarlari davomida ham xodimalarning ishlash sharoiti o‘rganiladi, ularning
taklif mulohazalari tinglanadi va amaliy yordamlar beriladi. Psixologlar
yordamida xotin-qizlarning jamiyatda o‘z o‘rnini qatʼiy egallashi va o‘ziga bo‘lgan
ishonchini oshirishga bag‘ishlangan seminar-treninglar tashkil etiladi.
“Jaholatga qarshi maʼrifat” turkum tadbirlarida “ommaviy madaniyat”,
giyohvandlik kabi maʼnaviy tahdidlarga qarshi kurashish, el-yurt taqdiriga
loqaydlik, mahalliychilik kabi salbiy illatlarning oldini olish, kiyinish
madaniyatiga qaratilgan tadbirlar tashkil etiladi. Bu yil ham Аgentlik tizimida faoliyat yuritayotgan
xotin-qizlarning ilmiy-tadqiqot ishlarini yanada jadallashtirish, chet el
stajirovkalariga yuborish, magistraturaga o‘qish kirishlari, o‘rta maxsus
maʼlumotiga egalarning bakalaviatura bosqichiga o‘qishga kirishlari, tizimda
rahbar ayollar sonini ko‘paytirish bo‘yicha tizimli ishlar olib boriladi.
Tadbirda respublikamizda
olib borilayotgan gender siyosati masalalariga alohida to‘xtalib, mamlakatimiz
ijtimoiy-siyosiy hayotida va ishbilarmonlik sohasida ayollarning rolini tubdan
oshirishga qaratilgan ishlarga ham to‘xtalib o‘tildi. “Xotin-qizlar va erkaklar
uchun teng huquq hamda imkoniyatlar kafolatlari to‘g‘risida”gi va
“Xotin-qizlarni tazyiq va zo‘ravonlikdan himoya qilish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston
Respublikasi Qonunlarining mazmun-mohiyati haqida qisqacha to‘xtaldi.
Binobarin, xotin-qizlarni ijtimoiy-huquqiy, psixologik qo‘llab-quvvatlash,
kasb-hunarga o‘rgatish va bandligini taʼminlash ishlarini markazlashtirilgan
holda tashkil etish tajribasi dunyoning bironta mamlakatida mavjud emasligi,
hech qaysi davlat millionlab ayollarning dardu tashvishlari bilan qiziqmasligi,
ularning xonadoniga kirib, yashash sharoitiyu kam-ko‘stini o‘rganmasligi,
yordamga muhtoj ayollarni alohida daftarga kiritib, og‘irini yengil qilish
haqida qayg‘urmasligi va bu borada O‘zbekiston xalqaro hamjamiyatga, tom
maʼnoda, o‘rnak, namuna ko‘rsatayotganini aniq hayotiy misollar bilan gapirdi.
Tadbir mehmonlaridan biri Maʼnaviyat targ‘ibotchilar guruhi aʼzosi,
O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi bo‘lim boshlig‘i, “Shuhrat medali” 2022 yilgi
sohibasi, shoira Farog‘at Xudoyqulova ham yuqorida bildirilgan fikrlarni qo‘llab
quvvatlagan holda, o‘zining hayot yo‘li ushbu so‘zlarning tasdig‘i va namunasi
ekanligini alohida taʼkidladi. Talaba qizning eng chekka qishloqqa kelib bo‘lib
tushishi, hech qanday sharoit yo‘q bo‘lganda ham oilaning namunali bekasi bo‘lganligi,
hatto o‘rta maʼlumotga ham ega bo‘lmagan qaynonaning taʼlimini olib “qarqara
kelin” bo‘lganligi, bugungi baxtli hayotiga erishish yo‘lidagi hayot
quvonchlari va tashvishlarini hayot sinovlari sifatida qabul qilib, faqat
yaxshi niyat va orzu havasda kurashganligi va oxir oqibatda qilgan mehnatlari
natijasi sifatida Davlatimiz rahbari tomonidan eʼtirof etilib shu yil “Shuhrat
medali” sohibiga aylanganligini faxr bilan tadbir ishtirokchilarga gapirib
berdi. Bu yutuqlarning zamirida tinimsiz mehnat, mustahkam bilim, doimiy o‘z
ustida ishlash, fidoiylik, va ayni vaqtda ayollik latofati va or nomusini
saqlab qolishdek ulug‘ fazilatlarga ega bo‘lish har bir xotin-qizning asosiy
maqsadi bo‘lishi kerakligini taʼkidladi. Qaynonasi talaba kelinni olganda “men o‘qimaganman,
pensiyamni ham bitta chiziq bilan chizib qabul qilib olaman, sen o‘qigansan,
shu o‘qiganing bilan boshqa ovsinlaringa bir ibrat bo‘lginchi” deb oila degan
katta qozonga solib qanday “qaynatgan”lariyu va qanday qilib qaynonasining
taʼbiri bilan aytganda “yomon qaynona”ning namunali keliniga aylanganini
ibratli misollar bilan so‘zlab berdi.
Tadbirning yana bir
mehmoni Xadichai Kubro ayol-qizlar islom bilim yurti direktori, falfasa fanlari
bo‘yicha falsafa doktori Nozima Ibragimova diniy va dunyoviy ilmlarda
xotin-qizlar masalalari xususida so‘z yuritdi. Taʼkidlanishicha, islom dinida
barchaga birdek xitob qilinib, erkak va ayollarga tenglik ila muomala qilingan,
haq-huquqlarda birini boshqasidan ustun qo‘yilmagan. Shuningek, islom shariati
umumiy shaklda aniq maqsadga erishishni ko‘zlagan bo‘lib, u “himoya” deb
ataladi. Himoya esa turli jabhalarda, turli shakllarda namoyon bo‘ladi.
Xususan, ayollarning shaʼni, ularga taalluqli bo‘lgan barcha narsa himoya
etiladi. Shu sababdan ham Qurʼoni karim va sunnati nabaviyda
ayollarga oid haq-huquqlar, nozik va daqiq taʼriflar alohida eʼtibor bilan
keltiriladi, adolat, latofat va mehr ila bayon qilinadi. Shularni eʼtiborga
olgan holda, olima Nozima Ibragimova ayolning qiz, rafiqa va ona sifatida umr
kechirishi va uning umr bosqichlarida ehtiromi va himoyasini ko‘zda tutgan bir
qancha oyat va hadislardan namunalar ham keltirdi. Qurʼoni Karimning eng katta
suralaridan biri – “Niso”da ham ayollar ulug‘lanib, Аlloh taolo ushbu surada
insonlarni ayollarga adolatli munosabatda bo‘lishga daʼvat etishi va bu ilohiy
so‘zlar zamirida teran hikmat borligi qalblarni junbushga keltirishini alohida
taʼkidladi. Аyollarga bo‘lgan
ikromning namunalaridan yana biri shuki, ushbu surada ayollar va erkaklar
lafzlarining teng miqdorda keltirilganidir. Islom dini ayollarning shaʼnini ko‘tarib,
ularning turmush tarzini go‘zallashtirgan. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi
vasallam ayollarga o‘z erlariga itoat qilishni, erkaklarga esa jufti
halollariga mehribonlik qilishni buyurganlar. Qizlarni majburlab erga berish,
ularning mollarini yeyishni man qilganlar. Xadichai Kubro islom bilim yurtidagi
120 ta qizga “ona”, 50ta kelinga “qaynona”lik qilayotgan Nozima Ibragimova
hozirgi vaqtda ayrim o‘smir va yosh qizlar, kelinlar hulqidagi nuqsonlar,
kiyinish madaniyatidagi milliy urf-odatlarga mos bo‘lmagan ko‘rinishlar,
ularning xarakteridagi eʼtibor qaratish kerak bo‘lgan jihatlar, farzand
tarbiyasidagi onaning o‘rnak bo‘lishi, qiz bolaning bilim olishi avlodning
ziyoli bo‘lishi qo‘yilgan qadam ekanligi haqida ham to‘xtaldi.
Tadbirning eng hayajonli
daqiqalari 2022 yilda Zulfiya mukofotini aynan Prezidentimiz qo‘llaridan olgan
Toshket davlat Sharqshunoslik universiteti talabasi Bahodirova Sevaraning
mukofotni olguncha boshidan o‘tkazganlari haqida hikoyasi bo‘ldi. Sevaraning
aytishicha, u 7 yil davomida Zulfiya mukofotini olish uchun kurashgan,
tanlovlarda ishtirok etgan, ijod qilgan, o‘z ustida ishlagan. Uning asli ismi
Yodgora bo‘lganligi va otasini ko‘rmaganligi, lekin ko‘rmagan va tanimagan
otasi bilan faxrlanishi, maqtanishi, g‘ururlanishi, maqtov va rahmatlar
eshittirishi unga kuch bag‘ishlaganini hayajon bilan gapirib berganida zalda o‘tirganlarning
ko‘zlari namlandi. Yoshgina qizchaning qalbidagi umid va ishonch tuyg‘ulari,
jasorat va matonati, yolg‘iz onasining bergan har bir o‘gitiga qatʼiy amal
qilishi va oxir oqibatda Prezidentimizning qo‘llarida yuksak mukofotni
olayotganida Davlatimiz rahbarining uni tabriklaganlari, aytgan tilaklari
ishtirokchilarning havasini keltirmasdan qolmadi. Sevara o‘zining ijod
namunalaridan o‘qib berarkan, sheʼrlaridagi o‘ziga xoslik insonni maftun
etmasdan qolmasligini tan olish kerak.
Tadbirda ishtirokchilar
mehmonlarga o‘zlarining qiziqtirgan savollariga javob oldilar, dildan suhbat
ham bo‘lib o‘tdi. Taʼkidlash joiz, tadbir mehmonlari uch xil taqdir egasi, uch
xil yo‘nalish vakili, yoshi, mavqeidan qatʼiy nazar jamiyatda o‘zini o‘rni topa
olgan va atrofdagilarga o‘rnak va namuna bo‘ladigan ayollar misolida tenglik,
ishonch va qatʼiyat timsoli bo‘lgan zamonaviy o‘zbek xotin-qizlarining
qiyofasini ko‘rish mumkin.
Darhaqiqat, ayol go‘yo
qalb gavhari. Аyol borki, olam
munavvar. Ona – mehribonlik timsoli, opa-singil – qalb malhami, qiz farzand –
ertangi kunimiz. Ularga yaxshilik qilish esa dunyoda baxt, oxiratda saodatga
erishish sabablaridandir. Shunday ekan, xotin-qizlarimizning nurli yuzlariga
tabassum ila boqib, mehribonlik va oilaviy mehr-muhabbat asosida hayot
kechirish uchun barchamiz masʼulmiz. Zero, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev
taʼkidlaganidek, ayol baxtli bo‘lsa, oila va jamiyat ham albatta baxtli bo‘ladi.
Shuning uchun ham barchamiz – Prezidentdan tortib eng quyi bo‘g‘indagi rahbar
va mutasaddilar ana shu oliy mezonga amal qilib ishlashimiz zarur. Shundagina
xalqimiz ham, Yaratgan ham bizdan rozi bo‘ladi.
Naibaxon Mamadalieva
O‘zbekiston
texnik jihatdan tartibga solish agentligi direktori maslahatchisi, fil.f.d.