- Bosh sahifa
- Maslahatchi minbari
- Reklamalar davlat tilida ifodalanadi
Reklamalar davlat tilida ifodalanadi
Tilni asrash, rivojlantirish millatning yuksalishi ekanligini hammamiz
yaxshi bilamiz. Keyingi yillarda o‘zbek tilining davlat tili sifatida nufuzi
ancha oshdi, unga bo‘lgan e’tibor kuchaydi.
2022-yil 7-iyun kuni qabul
qilingan va 9-sentabrdan kuchga kirgan yangi tahrirdagi "Reklama
to‘g‘risida"gi qonunda ham davlat tilining nufuzini yanada oshirish,
milliy qadriyatlarimizni asrash va yuksaltirishga qaratilgan yangi normalar,
qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritildi. Qonunning 6-moddasi “Reklamaning tili”
deb nomlangan bo‘lib, unda O‘zbekiston Respublikasi hududida reklama
O‘zbekiston Respublikasining davlat tilida tarqatilishi belgilab qo‘yildi.
Boshqa tillarda so‘zlashuvchilarni kamsitmagan holda, shuningdek, reklama
mazmunining tarjimasi quyidagi talablarga rioya etgan holda boshqa tillarda
takror berilishi mumkinligi belgilandi.
Unga ko‘ra reklama mazmunining
boshqa tillardagi tarjimasi matni uning O‘zbekiston Respublikasi davlat
tilidagi asosiy ma’nosini buzib ko‘rsatmasligi kerak. Tashqi reklama orqali
joylashtiriladigan reklamaning boshqa tillardagi tarjimasi matni O‘zbekiston
Respublikasi davlat tilidagi reklama matnining pastki qismida gorizontal holda
joylashtirilishi va umumiy reklama maydonining qirq foizidan oshmasligi kerak.
Reklamaning boshqa tillardagi
tarjimasi matni harfining o‘lchami O‘zbekiston Respublikasi davlat tilidagi
reklama matni harfining o‘lchamidan kichik bo‘lishi kerak.
Tele va radiokanallarda,
shuningdek, bosma nashrlarda tarqatiladigan reklamaning boshqa tillardagi tarjimasi
har kungi umumiy reklama hajmining yigirma foizidan oshmasligi kerak.
Belgilangan tartibda ro‘yxatga olingan tovar belgilari (xizmat ko‘rsatish
belgilari), bosma usulda terilgan bo‘g‘inli belgilar (logotiplar) asli qaysi
tilda bo‘lsa, shu tilda keltirilishi mumkin.
Qonunda asosiy tushunchalar
qatoriga axloqsiz reklama, nomaqbul reklama, rag‘batlantiruvchi aksiya kabi
yangi tushunchalar ham kiritildi. Unga ko‘ra, O‘zbekistonda reklama davlat
tilida tarqatilishi va reklama mazmunining boshqa tillardagi tarjimasi matni
uning davlat tilidagi asosiy ma’nosini buzib ko‘rsatmasligi kerak. Yangi
tahrirdagi qonunga ko‘ra, quyidagilar taqiqlanadi.
– Ona sutining o‘rnini
bosuvchi mahsulotlarni reklama qilish;
– Ta’lim muassasalarida
foydalaniladigan bosma nashrlar (darsliklar, kundaliklar, daftar va
boshqalar)da tovarlarni reklama qilish;
– Narxlarni (tariflarni) chet
el valyutasida ko‘rsatish; – Bolalarni ularning sog‘lig‘iga zarar
yetkazuvchi axborotdan himoya qilish to‘g‘risidagi qonunchilikda nazarda tutilgan
hollarda axborot mahsulotini yosh tasnifini ko‘rsatmasdan reklama qilish;
– Milliy va oilaviy
an’analarga, shuningdek, axloq va ma’naviyatning umum qabul qilingan
normalariga zid bo‘lgan shakllar, iboralar va obrazlardan foydalanish;
– Energetik ichimliklarning
reklamasini soat 7:00 dan soat 22:00 gacha televideniye va radio orqali reklama
qilish;
– Tamaki mahsulotlarini hamda
tamakini va nikotinni iste’mol qilish moslamalarini reklama qilish.
Bundan tashqari, dori
vositalarini reklama qilishda taniqli shaxslarning, tibbiyot xodimlarining yoki
tashqi ko‘rinishi shifokorlarning tashqi ko‘rinishiga o‘xshash shaxslarning
ishtirok etishi taqiqlanadi.
Farg‘ona viloyatida yangi
tahrirdagi “Reklama to‘g‘risida”gi qonunning mazmun-mohiyatini aholiga,
tadbirkorlik sub’ektlariga, reklama tarqatuvchilarga tushuntirish va
targ‘ibot-tashviqot ishlari doimiy ravishda olib borilmoqda. Hamkor
tashkilotlar bilan joyiga chiqib, tadbirkorlar bilan uchrashuvlar
uyushtirilmoqda. Tushuntirishlar natijasida boshqa tilda yozilgan reklama
vositalari olib tashlanmoqda va davlat tilida yangilanmoqda. Barcha
tadbirkorlik sub’ektlari rahbarlari, reklama tarqatuvchilar, ommaviy axborot
vositalari vakillari ichki, tashqi, OAV va ijtimoiy tarmoqlardagi reklamalarni
yangi tahrirdagi qonunning 6-moddasi talablari asosida davlat tilida
tayyorlanishi va joylashtirilishiga alohida e’tibor qaratishlari lozim.
Sohibjamol Tongotarova,
Farg‘ona viloyati hokimining maslahatchisi