- Bosh sahifa
- Maqolalar
- Tashqi reklama materiallari davlat tilida hamda reklama to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq bo‘lishi lozim
Tashqi reklama materiallari davlat tilida hamda reklama to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq bo‘lishi lozim
Bugungi kunda
mamlakatimizda o‘zbek tilining nufuzini oshirishga jiddiy eʼtibor qaratilmoqda.
Xususan, 21-oktyabr sanasining “O‘zbek tili bayrami kuni” deb eʼlon
qilinishining o‘zi bu borada hech bir izohga o‘rin qoldirmasa kerak. Tilimiz
mavqeyini tubdan oshirishga qaratilgan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
Farmoni doirasida boshlangan ishlar esa tom maʼnoda davlat boshqaruvining
barcha bo‘g‘inlarida o‘z aksini topmoqda.
Ammo, afsuski, tilimiz
taraqqiyotiga xizmat qilish yo‘lida hamon masʼuliyatni his etmaslik, milliylik,
boringki, davlat siyosatiga panja ortidan qarash holatlari uchrab turibdi.
O‘zingizga yaxshi maʼlum,
poytaxt mamlakatning yuzi. Unda millatning ming yillik anʼanalari zamonaviy
turmush bilan uyg‘unlashadi. Hududlar ham poytaxtdagi o‘zgarishlardan andoza
olib o‘zgaradi, rivojlanadi. Ammo bugungidek, har qadamda boshqa tilda osilgan
reklamalar, undagi yozuvlarda til qoidasining qo‘pol buzilishlari ushbu
rivojlanish uchun andoza bo‘lmasligi kerak.
Respublikamizda jami 10
mingdan ziyod tashqi reklama osadigan qurilmalar bor. Shularning 7 mingda
ortig‘i poytaxtimizda joylashgan. Bu esa butun mamlakat tashqi reklama
bozorining 70 foizi Toshkent shahirda joylashganligidan dalolat beradi.
Demak, tashqi reklama bozorini
tartibga solish ishlarini Poytaxtimizdan boshlashi darkor.
Mutasaddi davlat organlari
tomonidan o‘tkazilgan xatlovlari natijasida Toshkent shahridagi tashqi reklama
konstruksiyalarining 45 foizida kamchilik aniqlandi. Va bu faqat texnik
talablarga ko‘ra! Til qoidalariga ularning deyarli hech biri javob bermaydi. Bu
esa butun mamlakat tashqi reklama bozorining 70 foizi joylashgan poytaxtda
tashqi reklama konstruksiyalari hamon tartibsiz o‘rnatilayotganini ko‘rsatadi.
O‘zbekiston Respublikasining
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 13-moddasiga asosan reklamani noto‘g‘ri deb
topish to‘g‘risidagi qarorni O‘zbekiston Respublikasining Xususiylashtirilgan
korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi yoki
uning hududiy organlari qabul qiladi.
Vazirlar Mahkamasining 2020-yil
20-fevraldagi 104-sonli qaroriga asosan Toshkent shahar qurilish bosh
boshqarmasi tuzilmasidagi “Arxitektura-rejalashtirish byurosi” davlat unitar
korxonasi tashqi reklama obyektlarini (konstruksiyalarini) tizimli monitoring
qilish, ularni noqonuniy joylashtirish holatlarini aniqlash va tegishli chora
ko‘rish uchun vakolatli organga takliflar kiritish vazfasi yuklatilgan.
Biroq, tashqi reklamalarni
joshlashtirishda reklamadagi til qoidalarini ko‘rib xulosa beruvchi hamda
joylashtirilgan tashqi reklamalarni monitoring qilib, undagi yozuvlarda til
qoidasining qo‘pol buzilishlari holatlarini aniqlanganda, qonunbuzilish
holatlariga yo‘l qo‘ygan shaxslarga nisbatan tegishli choralar ko‘rish huquqiga
ega vakolatli organ mavjud emas.
Biz
mazkur vakolatli organni tashkil etib, tashqi reklama bozorini cheklab qo‘yish
tarafdori emasmiz. Lekin tashqi reklamani joylashtirishda reklamadagi yozuvlar
til qoidalariga mosligi bo‘yicha kerakli xulosa berishi orqali yuqoridagi
kamchiliklarni bartaraf etilishi tarafdorimiz. Chunki, tashqi reklmadagi
yozuvlarni til qoidalariga zid bo‘lishiga sabab reklama beruvchining davlat
tilini yaxshi bilmaganligi ham bo‘lishi mumkin. Bunday holatda biz taklif
qilayotgan vakolatli organ tashqi reklama joylashtirishda reklamadagi yozuvlar
til qoidalariga mosligi bo‘yicha xulosa berishi lozim bo‘ladi.
Reklamadagi
yozuvlar til qoidalariga mosligi bo‘yicha kerakli xulosa berishi
hokimliklardagi til masalalari bo‘yicha maslahatchilarga vazifa qilib yuklash
orqali til sohasida kutilayotgan samaradorlikka erishishimiz mumkin.
Xulosa
o‘rnida shuni aytish joizki, jamiyatimizning har bir sohasida Ona tilimizga hurmat bilan qarashimiz lozim. Zero, ajdodlarimizdan
meros qilib olgan tilimizni bus-butunligicha kelajak avlodlarga qoldirish
bizning yuksak burchlarimizdan biri bo‘lib hisoblanadi.
X.Abduraimov,
Davlat xizmatlari agentligi
bo‘lim
boshlig‘i