- Bosh sahifa
- Maqolalar
- Jilosi-yu jozibasi dilga orom ona tilim!
Jilosi-yu jozibasi dilga orom ona tilim!
Alla aytay, jonim bolam, quloq solgin alla.
Shirin allam tinglab asta, uxlab qolgin alla.
Dunyoga
kelganimizdanoq onalarimizning sehrli allalari ohangi ila qulog‘imizga,
ruhimizga singib ketgan ona tilimiz – o‘zbek tili o‘zining jozibasi,
go‘zalligi, ohangiyu tarovati bilan yuragimizdan chuqur joy olgan. Ilk bor
aytgan so‘zlarimiz ham shu tilda baralla yangragan – ona, ota, non kabi aziz va
mukarram bo‘lgan, biyron tillarimizda aylangan bu so‘zlar o‘zbek tili ohangida
taralgan. Shundan bo‘lsa kerak, ona tili tug‘ilganimizdan boshlab bir umr
qalbimizga, butun borlig‘imizga, ruhiyatimizga juda-juda yaqin va unga bo‘lgan
mehrimiz ham o‘zgacha.
O‘zbek tilining
bor jilosiyu jozibasi, tarovati nafaqat onalarimiz allasida, balki qadimiy
bitiktoshlarda, ming yillik dostonlarimizda, o‘lmas maqomlarimizda,
shoirlarimizning jo‘shqin she’rlarida, baxshi va hofizlarning sehrli
qo‘shiqlarida o‘z ifodasini topgan. Demakki, ming yillik dostonlarimizni o‘z
bag‘rida yetiltirgan ona tilimizning ham tarixi uzun, o‘tmishi buyuk, o‘z
taraqqiyot bosqichlari bor.
Darhaqiqat,
turkiy tillarning katta oilasiga mansub bo‘lgan o‘zbek tilining tarixi juda
uzoq. Va bu tarix xalqimizning ko‘p asrlik kechmishi, orzu-intilishlari,
o‘ylari, dardu armonlari, milliy qadriyatlari, urf-odat va an’analari, ma’naviy
boyliklari, zafarlari va g‘alabalari bilan chambarchas bog‘liq. O‘zbek tili
buyuk allomalar, olimu fuzalolar ilmida, shoiru ijodkorlar nazmida yanada jilo
sochib, bor tarovati ila ravnaq topgan.
Turk
nazmida chu men tortib alam,
Ayladim
ul mamlakatni yakqalam,
Hazrat Alisher
Navoiy ushbu misralarida ona tili bayrog‘ini baland ko‘tarib, butun turkiy
el-ulusni, yurtlarni shu bayroq ostida birlashtirganini iftixor ila bayon
qilgan. Ha, o‘zbek tili buyuk zotlarning jahonga mashhur dostonlariyu asarlari
bitilgan til, davlatchiligimiz tarixi bilan qadamba-qadam rivojlanib,
sayqallanib kelayotgan tildir.
O‘zbek tilining
yaqin tarixiga nazar tashlasak, jadid bobolarimizning til qayg‘usida, millat
ravnaqi tashvishidagi harakatlaridan qalblarimiz alangalanadi, vatanparvarlik,
millatparvarlik hissi tug‘yon uradi. Alg‘ov-dalg‘ov, isyonkor bir davr fonida
dunyoga kelgan o‘zbek tilidagi ilk roman – “O‘tkan kunlar” esa tilimizning
mavqeini yana bir karra oshirdi.
Bugun
poytaxtimizdagi Adiblar xiyoboni uzra qad ko‘targan yodgorlik majmualari oralab
kezarkansiz, adabiyotimizning buyuk namoyandalari, o‘zbek tilining fidoyilari,
chinakam jonkuyarlarining til ravnaqi, millat ma’naviyati yo‘lidagi
xizmatlaridan ham minnatdor bo‘lasiz, ham burchli ekaningizni his qilasiz.
Zero, tilimizni asrab-avaylash, boyitish, uning sofligini saqlash va
rivojlantirish bugungi davr kishilarining – sizu bizning vazifamiz, burchimiz
ekanligini yaxshi bilamiz.
Ma’lumotlarga
ko‘ra, hozir Yer yuzida yetti mingdan ziyod til mavjud bo‘lsa, ularning faqat
200 ga yaqini davlat tili yoki rasmiy til maqomiga ega. Jumladan, o‘zbek tili
ham davlat tili maqomiga ega ekanligi uning o‘rni va nufuzidan, buyuk tarixidan
dalolatdir. O‘zbek tili siyosiy-huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-ma’rifiy
jabhalarda faol qo‘llanib, xalqaro minbarlarda baralla yangrayotgani alohida
e’tiborga molik.
bugungi kunda
yurtimizda o‘zbek tilining davlat tili sifatidagi o‘rnini yanada mustahkamlash,
mavqeini oshirish, ilm-fan tili sifatidagi nufuzini yuksaltirishga alohida
e’tibor qaratilmoqda. Bu borada 2019-yil 21-oktabrda qabul qilingan “O‘zbek
tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish
chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Prezident farmoni muhim dasturilamal
hujjatlardan biri hisoblanadi. Mazkur farmonga binoan “Davlat tili haqida”gi
qonun qabul qilingan kunning ulkan tarixiy o‘rni va ahamiyatidan kelib chiqqan
holda, 21-oktabr sanasi yurtimizda “O‘zbek tili bayrami kuni” deb belgilandi.
Shuningdek,
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tuzilmasida Davlat tilini
rivojlantirish departamenti tashkil etildi. Ushbu departament zimmasiga ta’lim
muassasalarida davlat tilini o‘rgatish va uni bilish darajasini baholash
tizimini yanada takomillashtirish, uning ilm-fan tili sifatidagi nufuzini
oshirish, davlat tili sofligini saqlash, uni boyitib borish va aholining nutq
madaniyatini oshirish, davlat tilining axborot va kommunikatsiya
texnologiyalari, xususan, Internet jahon axborot tarmog‘ida munosib o‘rin
egallashini ta’minlash, o‘zbek tilining kompyuter dasturlarini yaratish kabi
bir qator vazifalar yuklatilgan.
Bir so‘z bilan
aytganda, o‘zbek tilining qadimiy bitiktoshlardan tortib bugungi kunga qadar
ravnaqi, taraqqiyoti uning o‘z o‘rni borligini, tarixiy ahamiyatga ega
ekanligini namoyon etadi. Asrlar silsilasidagi turli bosqinchilik va ma’naviy
tazyiqlardan o‘tib, o‘z qudratini yo‘qotmay, aksincha, yanada sayqal topib,
boyib borayotgan ona tilimizning dunyo maydonidagi o‘rnini mustahkamlash muhim
va dolzarb masaladir. Millat ruhi, ma’naviy boyligi, ajdodlarimizdan
meros bo‘lgan ona tilimizning qaddi va qadrini, o‘ziga xos jilosi va josibasini
saqlash va yanada boyitish har birimizning vazifamiz, burchimizdir. Ona
tilining umrboqiyligi esa millat va uning milliy ma’naviyati abadiyligiga
ishoradir.
Muhtarama Komilova, O‘zA