SOF O‘ZBEKCHA SO‘Z

Biz universitetning birinchi bosqichida tahsil olayotganimizda Ozod Sharafiddinov aspiranturani endigina tugatib, dars bera boshlagan yosh domla edi. Qardosh xalqlar adabiyotidan bir turkum ma’ruza o‘qigan Ozod aka Nizomiy Ganjaviyning “Xusrav va Shirin” dostonidagi lavhani shunday bayon qilgan edi:

— Farhod sehrli teshasi bilan tog‘ni kesib, vodiyga suv ochdi. Shirin erta tongda qarasa tog‘dan sharqirab suv oqib yotibdi. Malika hayrat va hayajon ichida: “Nichego sebe!”, dedi.

Talabalik yillari paxta terimida qishgacha qolib ketardik. Yotar joyimiz molxona, to‘shagimiz poxol, tashnobimiz ochiq dala. Hammomni tushda ko‘rardik. Arqon bilan qor to‘kib paxta terish ham, ho‘l to‘nkalarni yorib ovqat tayyorlash ham azob edi.

Shunday vaqtlarda Ozod aka yonimizda bo‘lib ma’noli suhbatlari bilan ruhiy madad berardi.

Bir kun domlamiz to‘nka yorishni bizga o‘rgatib qo‘ymoqchi bo‘lib qo‘limizdan boltani oldilar. Ho‘l o‘rik g‘o‘lasi chayir ekan, ustozimizni qiynab qo‘ydi. O‘n karra bolta urib, o‘n karra “chyort poberi” desalar ham to‘nka yorilmadi. Shunda qishloqda o‘sgan bir ­kursdoshimiz Ozod akadan boltani olib shunday degan edi:

— To‘nka — to‘nka-da, domla! Aqli yo‘q. Bo‘lmasa hurmatingiz uchun ham yorilishi kerak edi. Bu ishni bizga qo‘ying, siz “chyort poberi” deb turing, biz bolta uraylik. Ruschaga tilimiz kelishmaydi.

Bu ikki voqeani do‘stlar davrasida aytib bersam, Ozod aka sira bo‘yniga olmas, men bunday demaganman, hech qachon o‘zbek tiliga o‘ruschani aralashtirgan emasman, aralashtirmayman! “Ni v koyem sluchaye!”, derdilar.

Domlaning o‘sha birinchi darsiyu to‘nka yorish voqeasi bilan so‘nggi suhbatimiz orasida roppa-rosa ellik yil vaqt o‘tibdi. Yarim asr! Butun boshli umr! Buncha zamon ichida oradagi yosh farqi ham unut bo‘lar, ustozu shogird aka-ukaga, hazilkash do‘stlarga aylanib qolar ekan. Ozod akaning odamoxunligi, o‘z nomiga munosib ozod muhit yarata olganligi uchun biz ham o‘zimizni ustoz oldida o‘z nomimizga yarasha erkin tutardik, ochiq-sochiq latifalar aytib, qaltis askiyalar qilishga jur’at etardik.

Lekin har qancha hazil-huzul qilmaylik, ustoz — ustoz maqomida bo‘lgan. Men ham domlaning ruscha so‘zlarini hikoya qilganda bir gapni qo‘shardim:

— Mana, ellik yilki, she’r yozsak Ozod Sharafiddinovga yoqarmikan, deya hayajonda yuramiz. Domlaning so‘zlari o‘sha-o‘sha: yoqsa “nichego sebe”, deydilar, yoqmasa — “chyort poberi”! Lekin yozganimizni e’tiborsiz ­qoldirish yo‘q. “Ni v koyem sluchaye!”

She’r yozganda yurak so‘zidan
Boshqa so‘zni uqqan emasmiz.
Nozirlarning qattol ko‘zidan,
G‘azabidan qo‘rqqan emasmiz.

Faqat she’r rosmona tinib
Etilmasa, xom chiqsa bexos,
Ustoz Ozod Sharafiddinov
Qovog‘idan qo‘rqqanmiz, xolos.

Shunday ulkan iste’dod sohibi, haqgo‘y inson, odil munaqqid bilan zamondosh bo‘lganimdan faxrlanaman.

Erkin Vohidov. Dil tubiga cho‘kkan lahzalar.
Manba: ziyouz.uz

Bizning faoliyatimizni kuzatishda davom eting!

Bizning manzil: http://til.gov.uz/uz/ | https://t.me/dtrdep